Seppe De Meulder
Seppe studeerde sociologie en filosofie aan de KU Leuven. Hij schrijft regelmatig rond politiek en filosofie.
De verklaring van Diependaele stond bol van de nietszeggende vanzelfsprekendheden (°1)
Zoveel vertrouwen om te ondernemen dat de nieuwe Vlaamse regering wil geven aan de bovenkant van de samenleving, zoveel wantrouwen en controledrang spreekt er uit het regeerakkoord ten opzichte van mensen in een kwetsbare positie.(°2)
Maandag 30 september 2024 stelde Matthias Diependaele het regeerakkoord van de Vlaamse regering voor met een toespraak die veel weg had van een presentatie van een groepswerkje.
“Een samenleving”, zo begon de kersverse minister-president zijn toespraak, “is nooit af. We zijn permanent in ontwikkeling.” Met de Vlaamse regering, wist Diependaele verder ook te vertellen, “willen we antwoorden bieden aan de uitdagingen waar we voor staan als samenleving.”
Wezeltaal
Wie wil begrijpen wat politici zeggen, moet zich oefenen in het ontcijferen van ‘wezeltaal’. Een wezel zuigt eieren leeg, maar laat de schaal intact. Net zo zuigen politici alle inhoud uit onze taal tot er enkel holle woorden overblijven.
De verklaring van Diependaele stond bol met de nietszeggende vanzelfsprekendheden. Met het regeerakkoord is dat niet anders.
“We maken verstandige keuzes en zetten onze middelen in daar waar die het meest nodig zijn.” Slim. “Kinderen en jongeren zijn de toekomst.” Inspirerend. “In Vlaanderen leven we samen, met elkaar.”
Met elkaar dan nog wel.
Wie er de moed voor heeft, kan hier zelf doorheen het volledige regeerakkoord ploeteren. In dit artikel doen we alvast een poging om voor u de belangrijkste zaken op een rij te zetten. Want vergis je niet, als je het wollig taalgebruik ontrafelt, spreekt er uit het akkoord weldegelijk een duidelijke visie op de samenleving.
“Geen welvaart zonder ondernemers”
“Alles staat of valt met onze welvaart”, zo verwoordde Diependaele die visie in zijn regeerverklaring. “Geen welzijn zonder welvaart. (…) Geen welvaart zonder ondernemers.”
De basisredenering waarop het regeerakkoord gebouwd is, is betrekkelijk eenvoudig. Een samenleving ontwikkelen is in de eerste plaats de economie ontwikkelen en het zijn de ondernemers die dat doen.
Wat goed is voor ondernemers, wordt verondersteld goed te zijn voor iedereen
De overheid mag de ondernemers daarbij niet hinderen, maar moet hen helpen. “De overheid”, aldus Diependaele, “is een coach aan de zijlijn.” En verder: “Wij willen als overheid een partner zijn voor onze Vlaamse ondernemers.”
Wat ze ook ondernemen, de regering zal hen steunen. Dat is de tendens van het akkoord. Vandaar ook de grote bezorgdheid dat “defensie-industrie voldoende toegang tot (groei)kapitaal krijgt, eventueel door publieke investeringsinstrumenten te mobiliseren.”
Wat goed is voor ondernemers, wordt verondersteld goed te zijn voor iedereen. Dat verklaart meteen waarom er wél een titel ‘visie op cruisetoerisme’ is opgenomen in het regeerakkoord en niet pakweg een titel ‘visie op speeltuinen voor kinderen’.
Klimaatpauze
Sleutelwoorden in het regeerakkoord zijn woorden als ‘productiviteit’ en ‘concurrentiekracht’. Alle andere ambities zijn daaraan ondergeschikt. Dat geldt zeker voor ambities op vlak van milieu en klimaat.
“Bij elke bijkomende klimaatmaatregel die voorgesteld wordt, zullen de kosten en baten van die maatregel op termijn afgewogen worden tegen (…) de concurrentiekracht van onze ondernemingen”, zo verwoordt de Vlaamse regering dat.
Waar bij de ontwikkeling van de industrie ‘ambitie’ het sleutelwoord is, is dat bij milieu en klimaatbeleid vooral ‘realisme’
“We stellen paal en perk aan de lawine van bezwaarmogelijkheden tegen bestaande activiteiten.” Zo stelt de nieuwe Vlaamse regering omfloerst dat milieuregelgeving de ontwikkeling van de industrie niet te veel mag hinderen.
Waar bij de ontwikkeling van de industrie ‘ambitie’ het sleutelwoord is, is dat bij milieu en klimaatbeleid vooral ‘realisme’. Dat heeft ook Bond Beter Leefmilieu opgemerkt. “Het regeerakkoord stelt stelselmatig de belangen van industrie en landbouw boven die van natuur en leefmilieu”, aldus Benjamin Clarysse, beleidscoördinator bij Bond Beter Leefmilieu.
Op Europees niveau zal de nieuwe Vlaamse regering pleiten voor een zogenaamde klimaatpauze. “Het is tijd om deze wetgeving om te zetten vooraleer er bijkomende Europese regelgeving opgemaakt wordt”, zo staat er te lezen.
De nood aan een pauze valt natuurlijk te begrijpen. Zelf pleit ik thuis ook al langer voor een afwaspauze. Het is alleen jammer om vast te stellen dat het probleem daarmee nooit kleiner is geworden.
Victim blaming
Zoveel vertrouwen om te ondernemen dat men geeft aan de bovenkant van de samenleving, zoveel wantrouwen en controle is er tegenover mensen in een kwetsbare positie.
De VDAB wordt volledig hervormd zodat ze, zoals dat dan heet, kan “focussen op haar kerntaken”. Dat wil zeggen: minder zelf opleidingen voorzien, meer en sneller sanctioneren.
Het is het schuld van het slachtoffer, die logica loopt als een rode draad door het regeerakkoord
De grote hoeveelheid langdurig zieken in Vlaanderen zet niet aan tot denken over de oorzaak van al die gezondheidsproblemen. Wat als probleem gezien wordt, is vooral dat al die zieke mensen niet meer kunnen gaan werken.
Het introduceren van de “terug-naar-werk-benadering”, zo klinkt dat dan in het ‘wetstratees’. En verder: “Naast de medische benadering wordt daarbij de arbeidsmarktgerichte benadering versterkt.”
Vrij vertaald: stop met ziek zijn en ga terug werken. Sleutelwoorden zijn hier niet ‘vertrouwen’ en ‘ondersteunen’, maar ‘responsabiliseren’ en ‘aanklampende houding’.
Het is de schuld van het slachtoffer, die logica loopt als een rode draad door het regeerakkoord. “We zien helaas een toenemende nadruk op individuele verantwoordelijkheid, waarbij er meer en meer voorwaarden komen voor mensen om hun grondrechten te laten gelden”, stelt ook Heidi Degerickx, algemeen coördinator van het Netwerk tegen Armoede, vast.
Van gratis gezonde maaltijden op school, waar tijdens de verkiezingscampagne veel over gesproken werd, is geen sprake meer. In plaats daarvan wil men ouders die hun kinderen geen gezonde maaltijd kunnen meegeven, financieel gaan sanctioneren. Ook ouders die geen Nederlands spreken, zouden hun schoolbonus kunnen gaan verliezen.
Integreren gaat makkelijker als je welkom bent
Integreren gaat makkelijker als je welkom bent. De nieuwe Vlaamse regering zet die logica op haar kop. Je moet eerst bewijzen dat je Nederlands spreekt, voor je recht kan hebben op een sociale woning. Verder wil men ook onderzoeken “voor welke Vlaamse sociale ondersteuning we een algemene verblijfsvoorwaarde van vijf jaar kunnen invoeren.”
Werkende mensen vergeten
Met titels als “Nederlands!”, frasen als “gedeelde waarden en normen als bindmiddelen voor de Vlaamse natie (sic)” en de VRT die gevraagd wordt “de Vlaamse identiteit uit te dragen”, is de stempel van de N-VA op het regeerakkoord duidelijk.
Aan het einde van de dag zijn het de werkende mensen die voor de welvaart zorgen
Vooruit en CD&V pakken van hun kant uit met bijkomende investeringen in welzijn, die voornamelijk gaan naar de kinderopvang en de gehandicaptenzorg. Daar tegenover staat echter dat de waterfactuur zal stijgen en dat de jobbonus wordt geschrapt. Ook onder de titel ‘subsidies’ heeft men het er vooral over hoe men deze kan gaan afbouwen
Bovendien is het maar de vraag op welke manier met die bijkomende investeringen in welzijn ook meer personeel kan worden aangetrokken. “Wachtlijsten wegwerken lukt niet zonder nieuw personeel”, legt Olivier Remy, Algemeen Coördinator van ACV Puls, uit.
Aan het einde van de dag zijn het de werkende mensen die voor de welvaart zorgen. Net hen lijkt de Vlaamse regering te vergeten, zo stelt men bij ACV Puls. Daarom organiseert het op donderdag 7 november 2024 een nationale betoging van alle non-profit sectoren voor meer aantrekkelijke jobs, minder werkdruk en meer personeel.
Dat naar de stem van de bedrijven geluisterd zal worden door deze Vlaamse regering, daar hoeven we ons geen zorgen over te maken. Willen werkende mensen, milieu-organisaties en andere sociale organisaties ook gehoord worden, dan ziet het ernaar uit dat we met zijn allen het voorbeeld van ACV Puls zullen moeten volgen.
Sociaal wonen is een verhaal van rechten en plichten.
Daarom leggen we meer de nadruk de klemtoon op activering en sociale mobiliteit. Ook van niet-beroepsactieve kandidaat sociale huurders verwachten we dat ze zich inschrijven bij de VDAB. We mikken op meer doorstroom van sociale huurders, in eerste instantie van sociale huurders met arbeidspotentieel.
We breiden de bestaande inschrijvingsverplichting bij de VDAB uit tot een werkbereidheidstoets, aan de hand van het propellermodel van de VDAB. In die periode doet de VDAB maximale inspanningen om de sociale huurders te activeren. We werken een systeem uit dat de inactiviteitsval tegengaat. Voor sociale huurders met arbeidspotentieel die weigeren te werken verhogen we na twee jaar de sociale huurprijs tot de prijs die iemand met een minimuminkomen uit arbeid in dezelfde situatie betaalt. De woonmaatschappij kan daar gemotiveerd van afwijken omwille van billijkheidsredenen.
Het gaat louter om sociale huurders die kunnen werken, maar ervoor opteren om dat niet te doen. ● We voorzien een doorstroompremie voor zittende sociale huurders die werken en vervolgens doorstromen naar de private huurmarkt. We voorzien een extra stimulans om kandidaat-huurders meer aan de slag te krijgen door een voorrangsregel bij de toewijzing van sociale huurwoningen voor werkenden.
( we komen hier uiteraard op terug )
Waar zitten de scherpe kanten volgens Beweging.net?
Bij een tweede lezing van het regeerakkoord zitten ook de ongemakkelijke boodschappen. Het gevoel leeft dat er heel wat addertjes onder het gras zitten, met maatregelen en formuleringen waarvan de reikwijdte nu nog niet duidelijk is. Zo wil men het mes zetten in allerlei subsidies, zonder te vermelden hoe en waar. Dat voelt als een zwaard van Damocles in alle sectoren en creëert onrust, zeker ook in de sectoren waarin het middenveld actief is. Ook de zware ingreep in VDAB valt op. We hopen dat het begeleidingswerk van moeilijk bereikbare groepen er niet onder zal lijden.
We zullen met argusogen volgen hoe dit Vlaams regeerakkoord zal worden uitgerold op het terrein.
De manier waarop voornamelijk anderstaligen en nieuwkomers geviseerd worden, is verontrustend. Hen worden extra voorwaarden opgelegd – Nederlands leren en gaan werken – om nog toegang te krijgen tot sociale woningen of het recht op een schooltoeslag te behouden. De emanciperende saus waarmee deze passages overgoten worden, verheelt niet de scherpte in de maatregelen en het mensbeeld dat daaruit blijkt. We zullen met argusogen volgen hoe dit zal worden uitgerold op het terrein.
Vreemd vinden we het voorstel om de registratierechten bij aankoop van een eigen woning opnieuw te verlagen. De verlaging van de registratierechten schiet zijn doel voorbij omdat dit zich meteen zal vertalen in een verhoging van de woningprijzen. Weggegooid geld volgens beweging.net, dat beter elders kan worden ingezet. In tijden van budgettaire krapte valt ook de verdere verlaging van de erfbelasting op. Specifiek t.a.v. het erven van een familiebedrijf, rekenen we erop dat de regels, uitgehold door diverse rechtelijke uitspraken, opnieuw worden aangescherpt, ook al staat dat niet expliciet in het regeerakkoord.
