REPORTAGE
gentrificatie in beeld ( nvdr )
23 juli 2024 Esmeralda Borgo/ Apache

Na dertien jaar moet vzw Patrasche binnenkort plaatsmaken voor een nieuwe groenpool.(© Esmeralda Borgo)
Gent verwelkomt eind september het grote publiek in een nieuw natuurgebied: Wonderwoud. De vierde zogeheten groenpool van de stad komt er op een oud militair domein in Oostakker. Al is niet iedereen daar zo gelukkig mee. Patrasche, een vzw die er al dertien jaar met succes therapie geeft aan jongeren met mentale moeilijkheden, moet in 2028 opkrassen.
Op een zonnige zomerochtend opent Karel* het kleine poortje naast het huis aan het einde van de Gefusilleerdenstraat in het Gentse Oostakker. Hij betreedt een oud militair domein, bijna zo groot als negen voetbalvelden, vol putten en taluds, een vijver en enkele bunkers uit de Tweede Wereldoorlog, toen er Duitse soldaten gestationeerd waren. Een wild konijn zoeft voorbij. Iets verderop graast een kleine kudde schapen.
Karel is een jonge twintiger. Het leven zat hem lange tijd niet mee. Hij was een van die jongeren waar de reguliere hulpverlening en de psychiatrie geen blijf mee weten. Bij vzw Patrasche vond hij wel een plek.

Op een oud militair domein in Oostakker biedt vzw Patrasche jongeren met psychische moeilijkheden een alternatief. (© Esmeralda Borgo)
Liefst 85% van de jongeren die bij Patrasche terechtkomt kan na ongeveer een jaar weer functioneren in de ratrace van onze samenleving, vertelt Katrien Kintaert. Als ergotherapeut richtte ze 22 jaar geleden de vzw Patrasche op uit onvrede met haar werk in de reguliere hulpverlening. Na veel inspirerende omzwervingen in Azië en Afrika ontwikkelde ze een eigen therapie met dieren.
Dertien jaar geleden landde de vzw op het voormalige militaire vliegveld. Op het domein lopen twee assistentiehonden rond, twee flink uit de kluiten gewassen golden retrievers, Titus en Rasmus. “Zij zijn de vaste krachten van Patrasche.”

Ergotherapeut Katrien Kintaert ontwikkelde een therapie waarbij dieren een centrale rol innemen. Dieren houden met hun eigen noden en gedrag de jongeren een spiegel voor. (© Esmeralda Borgo)
Ook de schapenkudde die ogenschijnlijk rustig staat te grazen, heeft een rol in de therapie. Het zijn Manx Loaghtan-schapen. Kintaert helpt dat ras van het Britse eiland Man in stand houden.
“De jongeren komen hier niet bij de zoveelste therapeut om een uurtje te praten over hun problematiek”, vertelt Kintaert. “Ze komen niet met hun problemen, maar met hun mogelijkheden. Wie hier komt, maakt deel uit van mijn team. Ik leid hen op en samen ontfermen we ons over dieren die onze begeleiding nodig hebben.”
Katrien Kintaert (vzw Patrasche): ‘Wie hier komt, maakt deel uit van mijn team. Ik leid hen op en samen ontfermen we ons over dieren die begeleiding nodig hebben’
“Sommige gasten nemen hun eigen hond mee en ook de mensen uit de wijk brengen soms hun viervoeter naar hier. Bijna alle gedomesticeerde honden in ons verstedelijkte Vlaanderen hebben gedragsproblemen. Met hun angsten en frustraties houden zij de jongeren therapeutische spiegels voor.”
“Ook de schapenkudde heeft zijn problemen. Er zijn nonchalante moeders, lammeren die verstoten zijn, er zijn vetes en vriendengroepjes, allianties en vijanden, … Het is hier precies een soapserie”, lacht Kintaert. “Er is altijd wel iets aan de hand bij de schapen, net zoals in de meeste families!”

De vzw houdt een kleine kudde van een vijftiental Manx Loaghtan-schapen. Patrasche helpt dit zeldzame ras in stand te houden. Ook de relaties tussen de schapen onderling, de vriendschappen en de vetes, worden ingezet bij de therapie. (© Esmeralda Borgo)
Prikkelarm
“We leiden de jongeren op tot expert in positief leiderschap: niet de chef willen spelen, wel uitzoeken wat iemand, mens of dier, nodig heeft en hem of haar daarin begeleiden. Zo leren jongeren op een ongedwongen manier nadenken over wat ze ook zelf nodig hebben.”
“In de reguliere hulpverlening worden alle levenskwesties geproblematiseerd”, stelt Kintaert. “Maar het leven kan al eens tegenzitten. Alle grote en kleine problemen krijgen een label. Je hebt borderline of ADHD of wat dan ook, en daar is niets aan te doen. Jonge mensen denken dat en verstoppen zich daarachter.”
Kintaert: ‘Soms komen jongeren nog eens langs. Ze hebben een nieuw lief of een rijbewijs en willen dat dan komen vertellen’
“Ze hebben het gevoel dat ze nooit zo sociaal, zo gewild of zo mooi kunnen zijn als al de rest op sociale media. Ze trekken zich, veelal overprikkeld, terug in een comfortzone waar ze niet meer uitraken omdat de buitenwereld te hoge verwachtingen stelt en daarom te bedreigend is.”
“Patrasche biedt jongeren die het opgegeven hebben of opgegeven zijn een vrijplaats. We helpen hen onderzoeken of ze misschien een andere afslag in het leven kunnen nemen.” En dat vergt tijd, rust en een prikkelarme omgeving.
Karel kan erover meepraten. Hij heeft intussen met succes het hele traject bij Patrasche doorlopen en volgt nu een opleiding tot siersmid. Binnenkort wil hij een atelier beginnen samen met nog een andere jongen die het traject doorlopen heeft. Maar eens per week komt hij langs bij Patrasche om andere jongeren te assisteren.
Karel is niet de enige die naar Patrasche terugkeert, al doen ze dat om uiteenlopende redenen. “Soms komen ze nog eens langs. Ze hebben een nieuw lief of een rijbewijs en willen dat dan komen vertellen”, zegt Kintaert.
200.000 euro investeringen
Vriendelijk en onopvallend stuurt Karel zijn twee pupillen Maarten* (14) en Nick* (13) bij en ziet er nauwlettend op toe dat iedereen, mensen, honden en schapen, het min of meer naar zijn zin heeft.

De tijd vertraagt bij vzw Patrasche. ‘Wie hier binnenkomt, stapt in “dierentijd”‘, vertelt Kintaert. (© Esmeralda Borgo)
Binnenkort komt daar verandering in. Net op de plek waar Patrasche werkt, komt de rand van Wonderwoud te liggen, de vierde groenpool van Gent. De werken zijn volop bezig.
Dwars door het domein is al een kastanjehouten afscheidingswand gezet. De andere kant zal vanaf 21 september publiek toegankelijk zijn. Dan wordt het eerste deel van Wonderwoud geopend. De rest zal in de loop van de volgende jaren geleidelijk aan ontwikkeld worden.
Kintaert vreest dat ze, net als in de beginjaren, weer geplaagd zal worden met lawaaihinder. “Het staat daar vol bunkers, ideaal voor wie onfrisse praktijken in gedachten heeft.” Ze is ook bezorgd over mogelijk vandalisme van het vlakbij gelegen Executieoord, een plaats waar tijdens de Tweede Wereldoorlog geëxecuteerde verzetsstrijders worden herdacht.
Door de afscheidingswand heeft de vzw nu ook minder plaats. Kintaert zal binnenkort een aantal van de zeldzame schapen van de hand doen om overbegrazing te vermijden. In mei 2028 moet Patrasche, na dertien jaar, helemaal opkrassen, om de volgende fases van de groenpool te kunnen realiseren.
De vzw kwam in 2015 terecht op het oud militair domein van Oostakker. Daartoe kreeg Patrasche een concessie van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), op voorwaarde dat alles in goede staat zou worden gehouden.
“Het was hier allemaal verloederd, een complete puinhoop”, vertelt Kintaert. “De paden waren overwoekerd, overal lag vuilnis en de gebouwen stonden half op instorten. Er was geen keuken of badkamer. Om alles in goede staat te kunnen houden, moesten we veel investeren.”
“Ik zou hier mogen blijven, werd mij gezegd, mits enkele aanpassingen voor de groenpool die hier zou komen, het Wonderwoud. Eventueel zou het beschikbare gebied voor de vzw wat kleiner worden. En dus stroopten we onze mouwen op.”
“Honderden vrijwilligers gaven het beste van zichzelf om het domein proper te krijgen. Sponsors verzamelden tot 200.000 euro om de nodige renovaties mogelijk te maken. De gevolgen van het vandalisme en het vuilnis werden opgeruimd, het woonhuis leefbaar gemaakt.”

Titus is een van de assistentiehonden van Patrasche. ‘Als een jongere als slachtoffer moet getuigen in de rechtbank, kan dat behoorlijk intimiderend zijn. Dan gaan mijn honden mee, als bodyguards’, zegt Kintaert. (© Esmeralda Borgo)
Na zeven plannen
ANB zou zoeken naar een compromis om de werking van de vzw te integreren met de plannen voor de groenpool. Dat liep niet van een leien dakje. “Om de haverklap kwam er een nieuwe coördinator voor de groenpool”, vertelt Kintaert. Acht jaar later waren al zeven plannen de revue gepasseerd en vervolgens verticaal geklasseerd.
Na het zevende plan leek een definitief compromis bereikt tussen ANB en de vzw. Maar toen schreef de Stad Gent een opmerkelijke passage in haar advies voor de omgevingsvergunning die ANB had aangevraagd voor de eerste fase van de groenpool:
“De werking van de vzw Patrasche op het militair domein wordt momenteel gedoogd, maar het mag niet de bedoeling zijn dat deze functie hier op lange termijn behouden blijft.”
De vzw past niet in de ruimtelijke ordening en is dus zonevreemd. Verder schreef de Stad Gent letterlijk: “De werking van vzw Patrasche zal moeten herlokaliseren.”
Een mokerslag met grote gevolgen. ANB ging zelfs akkoord met de visie van de Stad Gent, blijkt uit de documenten van de vergunningsprocedure. “Wat het militair domein betreft, daar worden nu nog de activiteiten van de vzw Patrasche gedoogd, maar het is niet de bedoeling dat deze bestendigd worden. Er zal dus geen bestemmingswijziging toegestaan worden.”
Kortom, de vzw zou zonevreemd blijven. Patrasche moest ophoepelen.
Geen alternatief
Bij navraag blijkt dat ANB en de Stad Gent de zwarte piet naar elkaar toespelen.
ANB-woordvoerder Jeroen Denaeghel wijst op het permanente karakter van het compromis dat was bereikt tussen ANB en Patrasche, maar dat de Stad Gent oordeelde dat de activiteit van de vzw dient uit te doven omdat die niet inpasbaar is in de groene bestemming. “Onze Directieraad heeft dan beslist de overeenkomst een laatste maal te verlengen tot en met mei 2028”, zegt Denaeghel.
Astrid De Bruycker (Vooruit), Gents schepen van Gelijke Kansen, Welzijn, Participatie, Buurtwerk en Openbaar Groen, noemt de werking van de vzw “zeer waardevol”. “We onderschrijven absoluut het belang van Patrasche.”
“In die context waren we voorstander van het compromis dat ervoor zorgde dat een gedeelte van het militair domein in een eerste fase voorbehouden kon blijven voor de werking van de vzw. Op langere termijn waren we vragende partij om te laten onderzoeken of en hoe de vzw een groenpoolondersteunende functie zou kunnen vervullen.”
Had het compromis met ANB nu een tijdelijk of permanent karakter? “De bedoeling was dat dit definitief was”, zegt Kintaert. “Althans, dat volgde toch uit de gesprekken met ANB. Maar dat staat nergens op papier. Dat is nu net zo eigen aan dit hele dossier. Niets lijkt ooit vast te liggen en elke beslissing kan door iedereen anders geïnterpreteerd en gefinaliseerd worden, afhankelijk van wat nodig is.”
Op de vraag of de Stad Gent ondersteuning kan bieden bij de zoektocht naar een alternatief geeft De Bruycker aan dat het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf SoGent en het Gentse Departement Facility Management hiervoor zijn aangesproken, maar dat niets in aanmerking kwam. Ook het Gentse OCMW, dat beschikt over 1.542 hectare grond waarvan 104 binnen de stadsgrenzen, heeft geen geschikte terreinen volgens De Bruycker.
* Karel, Maarten en Nick zijn schuilnamen. Hun echte namen zijn gekend bij de redactie.
Zelfbeschikkingsrecht geschonden in Temse
Bewoners van 40 sociale woningen in Temse mogen na renovatie niet terugkeren naar hun woning waar ze jaren gewoond hebben. Actie vanuit Volksraad in voorbereiding(°) Intussen
Massamanifestatie verwacht op 13 02 25
over: Countdown Expired! De gelekte hervormingsnota van formateur Bart De Wever (N-VA) leidt meteen tot protest. Na de betoging van vorige week zijn de reacties […]
Trump II
Wat heeft dat nu te maken met ons? Inderdaad, niks en toch alles. Wie een beetje kritisch nadenkt, moet de laatste dagen toch heel veel […]
Oproep van het gezamenlijk vakbondsfront
Supernota De Wever is frontale aanval tegen onderwijspensioenen 30.000 + 13 Januari: Betoging: Raak niet aan onze pensioenen! Kom en sluit je aan bij de […]
Recht op vereniging, een grondrecht
Je zal maar een gedupeerde koper zijn van een appartement en wanneer je die zaak aanhangig maakt in een rechtbank door de verwerende partij daar […]
Kan kamer-wonen een mede-oplossing zijn?
Kamerwonen binnen het sociaal woonbeleid – Een oplossing voor jongvolwassenen in nood De druk op de woonmarkt blijft groeien, en jongvolwassenen behoren tot de […]
Meer dan één miljoen Belgen leven in armoede
klik hier voor podcast op Klara van Debruyne Heleen en Prof Van Lancker Wim, armoede-expert https://www.vrt.be/vrtmax/luister/radio/d/de-jaren~31-203/de-jaren-met-wim-van-lancke
Inkomensongelijkheid stijgt ondanks veel bla bla
Een recente uitgebreide studie bewijst dat België als paradijs van gelijkheid veel bla bla is . Nu het inkomen uit vermogen beter in kaart is […]
Nieuw onderzoek bevestigt: Huurders wonen vaakst slecht en onbetaalbaar.
Het Steunpunt wonen voert al enkele decennia onderzoek over de woonmarkt. Vorige week publiceerden ze enkele gloednieuwe resultaten. Die zijn ontnuchterend. De structurele wooncris